Chanuka.

Dziś znów zapłonie kolejna świeca w świeczniku chanukowym, dzieciaki dostana kolejną porcje prezentów. Żydzi świętują Chanukę, Święto Światła, święto cudu z czasów powstania Machabeuszy.  Z wojennych to czasów święto...tak jak ta Chanuka z fotografii.

Żydzi, niemieccy i austriaccy żołnierze obchodzą Chanukę gdzieś na (wschodnim przypuszczam) froncie. 1916 rok. Niemieccy Żydzi , całkowicie zintegrowani ze społeczeństwem, ba wręcz nacjonalistyczni, kochający Niemcy, jak wszyscy obywatele Cesarstwa walczyli w Wielkiej Wojnie. Lub uczestniczyli w wysiłku wojennym. Rzucając czasem na szale swój majątek, dobre imię, ba wręcz dusze...Walther Rathenau, Fritz Haber, by wymienić tylko tych. Kiedy po wojnie decydowały się losy Górnego Śląska, żyjący tu niemieccy Żydzi finansowo i w glosowaniu plebiscytowym wspierali Niemcy. Po podziele wielu wolało opuścić tereny przyznane Polsce, by mieszkać w ojczyźnie. Niemczech. Spoglądam na te twarze z fotografii, myślę sobie ilu z nich dożyło czasu, kiedy ta ojczyzna ich zdradziła. Już w czasie wojny rósł antysemityzm, potem było już tylko gorzej. Choć pewnie nikt nie spodziewał się tego co przyniesie nazizm...Jeszcze w 1932 roku na cmentarzu żydowskim w Gliwicach wzniesiono pomnik ku czci żydowskich żołnierzy Wielkiej Wojny. 

Z napisem "Unseren Kameraden." Warty honorowe przed nim stawały. Potem bojkoty sklepów, ustawy norymberskie, Noc Kryształowa. 

W muzeum w Wannsee widziałem zdjęcie żydowskiego weterana, który stawał na progu swego sklepu z Krzyżem Żelaznym na piersi i z uśmiechem zapraszał przechodniów do środka. Witryna wymazana była Gwiazdami Dawida i hasłami by nie kupować u Żyda. Przed sklepem stał spasiony jak świnia SA-man i pilnował by omijać sklepik weterana z Krzyżem Żelaznym. 

Ilu Żydów z tego zdjęcia dożyło by poczuć gorzki smak zdrady dokonanej przez rodaków, towarzyszy broni?